Moderne gevelvormgeving met modulebouw

De gevel bepaalt de uitstraling van het modulaire gebouw

In het gewone spraakgebruik verstaat men onder de gevel de buitenkant van een gebouw. In sommige gevallen wordt de term ook gewoon gebruikt om het hoofdaanzicht van een gebouw te beschrijven, dit wil zeggen het uiterlijk dat zichtbaar is vanaf de straat. Vanuit dit perspectief is de gevel het visitekaartje van het gebouw. De gevelvormgeving heeft een grote impact op het uiterlijk, vertegenwoordigt de identiteit van een opdrachtgever of de huisstijl van een bedrijf.

De gevel maakt deel uit van de gebouwschil. Afhankelijk van de constructie kan deze er zelfs identiek aan zijn als er bijvoorbeeld geen extra bekleding op het buitenmetselwerk wordt geplaatst. Als onderdeel van de gebouwschil vervult het naast zijn visuele functie ook andere functies, zoals statische, regulerende en beschermende functies. De gevel is daarom in meerdere opzichten belangrijk.

Maar ongeacht het type constructie geldt voor elke gevel één ding: hij bepaalt het uiterlijk en het karakter van het gebouw en de eerste indruk. Opdrachtgevers en planners hechten daarom veel belang aan een aantrekkelijke gevelvormgeving.

Welke functies vervult de gevel?

Het maakt niet uit hoe de gevel is ontworpen, als buitenschil van het gebouw vervult hij altijd een beschermende functie tegen alle weersomstandigheden, omdat hij regen, storm, sneeuw of de zon trotseert. Welke andere functies de gevel als onderdeel van de gebouwschil precies vervult, verschilt per constructie.

Bij conventioneel bouwen met metselwerk maakt de gevel deel uit van de buitenmuur. Volgens de definitie vormen metselwerk en gevel één onderdeel als bijvoorbeeld direct op het metselwerk bepleistering wordt aangebracht. In dit geval wordt de gevel onderdeel van de dragende constructie van het gebouw en krijgt daarmee een statische functie. De gevel kan ook overeenkomen met de buitenmuur en dus met de gebouwschil, bijvoorbeeld als het een muur van bakstenen of betonblokken is die niet bepleisterd is.

Als de gevelmaterialen direct op de dragende buitenmuur worden verlijmd of geschroefd, zoals bijvoorbeeld bij een buitengevelisolatiesysteem (ETICS) het geval is, dan is de muur dragend. De gevel heeft geen statische functie, maar dient als warmte-isolatie. Hij zorgt ervoor dat het in de zomer binnen aangenaam koel en in de winter behaaglijk warm blijft.

Wanneer de gevel op een draagsysteem wordt gemonteerd, wordt dit een gordijngevel genoemd. Als de lucht daarachter vrij kan circuleren, spreekt men van een geventileerde gordijngevel. In beide gevallen dient de gevel als bescherming tegen weersomstandigheden voor de achterliggende wandconstructie. De ventilatie zorgt als warmte-isolatie voor een aangenaam binnenklimaat. De gordijngevel draagt alleen zijn eigen gewicht, maar geen statische last. Naast ETICS zijn gordijngevels de meest voorkomende geveloplossingen in modulebouw.

Als de bouwvoorschriften geen duidelijke richtlijnen geven, bepalen de voorkeuren van de opdrachtgevers en planners het materiaal en de visuele vormgeving. De plaatsing, de vorm en het materiaalgebruik van ramen en deuren worden ook meegenomen in het individuele gevelontwerp.

Welke vormgevingsmogelijkheden voor de gevel biedt modulebouw?

Modulebouw biedt alle denkbare vrijheid in de keuze van gevelmaterialen. Naast pleisterwerk op ETICS kunnen gordijngevels worden gemaakt van een grote verscheidenheid aan materialen, zoals hout, HPL of metaal. Traditionele regionale vormgevingen met baksteen of natuurlijke materialen zoals leisteen of klei zijn ook mogelijk. Er kunnen ook kolom- en liggerconstructies van metaal en glas worden geïntegreerd, die bijvoorbeeld veel licht in inkomhallen of trappenhuizen brengen. Daarnaast biedt modulebouw de mogelijkheid om de gevel extra optische aantrekkingskracht en spanning te geven met uitstekende delen en uitsparingen of overstekken van de modules.

Welk materiaal de opdrachtgever en planner uiteindelijk kiezen, hangt af van de individuele eisen op het gebied van duurzaamheid, onderhoud en uitstraling - maar ook van het budget. Hieronder hebben we een overzicht gemaakt van de meest voorkomende uitvoeringen.

Pleisterwerk

Voor pleisterwerkgevels worden vaak minerale gips- of kalkcementpleisters gebruikt.Deze bestaan uit minerale vaste stoffen zoals zand of marmergrind. Als bindmiddel worden kalk, cement, gips of andere mengsels gebruikt. Verder worden toevoegingen gebruikt die de eigenschappen beïnvloeden, zoals droogtijd, luchtbelvorming en vloei- en hechtingseigenschappen. Minerale pleisters worden voor het aanbrengen gemengd met water.

Daarnaast wordt vaak kunstharspleister gebruikt. De deeltjes van de kunsthars smelten samen nadat het aanmaakwater is verdampt. Dit zorgt voor de nodige stevigheid. Kunstharspleister wordt gebruiksklaar geleverd.

Onderhoud
Pleisterwerk moet in de regel na enkele jaren opnieuw worden geverfd omdat het wordt aangetast of beschadigd door weers- en omgevingsinvloeden.

Kosten
Pleisterwerk is de meest voordelige oplossing voor gevelbekleding. Met gekleurd pleisterwerk of accenten in de volgende verflaag kunnen echter ook hier met weinig moeite aantrekkelijke vormgevingsmogelijkheden worden gerealiseerd.

Hout

Of een huis een houten gevel krijgt of niet, is niet afhankelijk van de bouwmethode. Bij modulebouw kan een houten gevel eenvoudig als gordijngevel worden uitgevoerd. Ook gemengde vormen, zoals een combinatie van pleisterwerk en hout, kunnen heel mooi zijn.

Veel opdrachtgevers zijn bang dat hout een beperkte levensduur heeft en na verloop van tijd kan gaan rotten. Maar met een professionele uitvoering en de juiste zorg kunnen zelfs onbehandelde houten gevels zeer resistent en duurzaam zijn. Het hout mag dan wel niet permanent aan vocht worden blootgesteld. Daarom worden houten gevels meestal aan de achterkant geventileerd. Dan kan lucht achter de gevel circuleren en het drogen versnellen. Onbehandeld hout wordt na verloop van tijd grijs, maar dit betekent alleen een visuele verandering en kan worden verholpen door regelmatig te schilderen.

Onderhoud
Gevels van hoogwaardig hout hebben een lange levensduur. Bij professionele constructie gaan ze minimaal 30 jaar mee, maar meestal veel langer. Zelfs onbehandeld hout heeft in principe geen verflaag nodig. Het hout veroudert, verandert optisch en vervormt ook iets, maar dit heeft geen invloed op de functie van de gevel. Bij geverfde houten gevels blijft het uiterlijk behouden als de verf regelmatig wordt vernieuwd, wat een niet onaanzienlijke hoeveelheid onderhoud betekent. Afhankelijk van de kleur en de weersomstandigheden kan dit al na vijf jaar het geval zijn.

Kosten
Houtprijzen variëren sterk - en daarmee ook de kosten van een houten gevel. Deze liggen bij ongeveer twee en een half tot drie keer de kosten van een pleisterwerkgevel. Verdere kosten ontstaan als het hout om optische redenen regelmatig moet worden geverfd.

Gevels uit metaal of HPL

Net als houten gevels worden gevels uit metaal of HPL ook als geventileerde gordijngevel ontworpen. Het voordeel van ventilatie is dat vocht dat achter de gevel is binnengedrongen, wordt afgevoerd. Dit beschermt de achterliggende muur tegen vocht en voorkomt schimmelvorming. Metalen gevels zijn meestal gemaakt van aluminium. Dit materiaal is stormvast, breuk- en corrosiebestendig. Aluminium gevelpanelen zijn verkrijgbaar in veel kleuren en vormen.

HPL-panelen daarentegen bestaan uit een geperste houten kern, die aan de boven- en onderkant is voorzien van een stabiele kunststof. HPL-panelen zijn extreem stabiel en robuust.

Onderhoud
Zowel metalen als HPL-panelen zijn door hun oppervlakteafwerking bijzonder weerbestendig en overtuigen door hun duurzaamheid en laag onderhoud. Hevige regenval, vocht of zonlicht kunnen het uiterlijk van de gevel niet aantasten. De niet-poreuze oppervlakken geven vuil geen kans om zich vast te hechten. Hierdoor zijn deze gevels heel gemakkelijk te reinigen.

Kosten
De investering in een geventileerde gevel van metaal of met HPL-elementen is relatief hoog en bedraagt ongeveer drie keer zoveel als een pleisterwerkgevel. In ruil daarvoor zijn er tientallen jaren bijna geen reinigingskosten en is er geen onderhoud nodig.